Erkeklerde Meme Büyümesi: Jinekomasti- Prof. Dr. Murat Aydın

Erkeklerde meme dokusunun tümoral nedenler dışında büyümesine jinekomasti denir. Genellikle meme ucunun renkli bölümü ile sınırlı olmakla birlikte mandalina hatta küçük portakal büyüklüğüne erişebilir. Lastik kıvamında ve düzgün yüzeylidir, basmakla hassas olabilir. Çoğu zaman çift taraflı ve simetriktir. Obezite nedeni ile biriken yağ dokusuna ait meme büyümesinden (yalancı jinekomasti) ayırt edilmelidir.

Sıklık: En sık bebeklik dönemi, ergenlik dönemi ve yaşlılık dönemlerinde görülür. Bebeklerin %60-90’nında doğumda vardır ve 2-4 hafta içinde kendiliğinden yok olur. Ergenlik dönemine giren erkeklerin %10-60’ında ortaya çıkabilir.

Neden olur? Androjenler (erkeklik hormonu) meme dokusunu baskılar, estrojenler (kadınlık hormonu) ise gelişmesini büyümesini sağlar. Androjen miktarının azaldığı; estrojen yapımının arttığı; testosteronun estrojene dönüşümünün hızlandığı durumlarda meme dokusunda büyüme görülür. Bebeklerde anneden geçen ve plasentada üretilen estrojen miktarı artmıştır. Ergenlerde estrojen yapımında yer alan öncül maddelerin miktarı artmıştır ve yağ dokusunda testosteronun estrojene dönüşümü hızlanmıştır. Dolaşımdaki hormonların taşınmasını sağlayan bağlayıcı proteinlerin yapımındaki değişiklikler; hedef hücrelerin hormonlara verdiği yanıtlardaki farklılık ve estrojen benzeri etki gösteren ya da androjen etkisini azaltan ilaç kullanımı jinekomasti gelişmesinde etkin olur.

Klinik seyir: Bebeklik döneminde görülen jinekomastilerin hemen hepsi kendiliğinden düzelir. Ergenlik döneminde en erken 10-12 yaşta sıklıkla 13-14 yaşta ortaya çıkar ve %85-90’ı 6-36 ay içinde tedavisiz geçer. Nadiren 17 yaşına kadar sürer. Ancak vakaların bir bölümünde erişkin döneminde de devam eder. Jinekomasti, genellikle tedavi gerektirmeyen ve kendiliğinden geçen nedenlere bağlı gelişse de altta yatabilecek hastalıkların araştırılması için bir endokrinolog tarafından değerlendirilmesi gerekir.

Tedavi: Altta yatan hastalığa, meme dokusunun büyüklüğüne, süresine ve hassasiyet derecesine göre planlanır. Özellikle ergenlik döneminde memelerin büyümesi psikolojik olarak ciddi sıkıntılar yaratabilir. Dış görünümünden çekindiği için beden eğitim derslerine, diğer sportif aktivitelere, hatta denize, havuza girmekten uzak durabilir. Yaşam kalitesinin bozulması da tedavi endikasyonudur.

Androjenler: Dihidrotestosteron gibi aromatize olmayan androjenlerin etkin olduğunu gösteren çalışmalar vardır. Ancak androjen preparatları aromatize olup estrojene dönüşebileceği için kullanımları ters etki gösterebilir.

Estrojen Reseptör Düzenleyiciler: Tamoxifen ve raloxifen ağır vakalarda meme dokusunu küçültebilir ancak tam bir tedavi sağlayamazlar.

Aromataz Baskılayıcılar: Testoteronun estrojene dönüşümünü engelleyerek estrojen testosteron oranını düşürürler. Ağır vakalarda kullanılabilir.

Cerrahi: Ağır vakalarda ve özellikle psikolojik nedenlerle yaşam kalitesi etkilenen ergenlerde uygulanabilir. Areola-cilt sınırından girildiği için görülebilir iz bırakmaz. Bir gün içinde, hastanede yatmasına bile gerek olmadan tedavi gerçekleşir.

Çocukluk çağında görülen jinekomastilerin çok büyük bir bölümünün tedavi gerektirmeden kendiliğinden küçüleceği unutulmamalıdır.